Γράφει ο Γεώργιος Σπιθάκης
Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος
Επιστημονικά Υπεύθυνος Ενδοσκοπικού Τμήματος Affidea Κηφισιάς
Η γαστροσκόπηση είναι η ενδοσκοπική εξέταση που επιτρέπει τον έλεγχο του ανώτερου πεπτικού, δηλαδή του οισοφάγου, του στομάχου και του 12δακτύλου.
Πραγματοποιείται με την είσοδο στο στόμα ενός λεπτού (διαμέτρου μέχρι 1εκ), εύκαμπτου σωλήνα (γαστροσκόπιο), που διαθέτει μια κάμερα και μια φωτεινή πηγή στην άκρη του, και στη συνέχεια προωθείται κατά σειρά στον οισοφάγο, το στομάχι και το 12δάκτυλο. Με αυτό τον τρόπο ελέγχεται ο βλεννογόνος ενώ παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα να ληφθούν βιοψίες για ιστολογική εξέταση καθώς και να πραγματοποιηθούν διάφοροι θεραπευτικοί χειρισμοί όπως αιμοστάσεις, πολυπεκτομές, διαστολή στενώσεων και αφαίρεση ξένων σωμάτων.
Η γαστροσκόπηση δεν είναι επώδυνη εξέταση, αλλά προκειμένου να εξασφαλισθεί η καλύτερη συνεργασία του ασθενούς και η όσο το δυνατόν λιγότερη ενόχλησή του, πραγματοποιείται συνήθως με χορήγηση ήπιας καταστολής (μέθης), είτε από το γαστρεντερολόγο, είτε σε συνεργασία με αναισθησιολόγο, πάντα με παρακολούθηση των ζωτικών σημείων (πίεση, σφύξεις, κορεσμός οξυγόνου). Ο χρόνος μίας απλής διαγνωστικής γαστροσκόπησης δεν υπερβαίνει συνήθως τα 5-10 λεπτά το πολύ. Ο ασθενής θα πρέπει να είναι νηστικός τουλάχιστον 6-8 ώρες πριν την εξέταση και να μην έχει πιεί νερό ή άλλο υγρό 2 με 3 ώρες πριν, ώστε να έχει προλάβει να αδειάσει το στομάχι. Έτσι επιτυγχάνεται ικανοποιητικότερος έλεγχος του ανώτερου πεπτικού και ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος εισρόφησης.
Μετά την εξέταση ο ασθενής μπορεί να πιεί και να φάει εφόσον περάσουν 30 λεπτά με μία ώρα, ενώ εάν έχει λάβει μέθη συστήνεται η αποφυγή οδήγησης, χειρισμού μηχανημάτων και κατανάλωσης αλκοόλ λόγω μειωμένων αντανακλαστικών για τουλάχιστον 8 ώρες μετά.
Η αναγκαιότητα για να υποβληθεί κάποιος σε γαστροσκόπηση καθορίζεται με βάση την ηλικία, το ιστορικό και την κλινική εξέτασή του από τον εκάστοτε γαστρεντερολόγο.
Γενικά οι ενδείξεις διαγνωστικής γαστροσκόπησης είναι οι εξής:
-Επίμονη επιγαστραλγία
-Απώλεια βάρους, ανορεξία
-Συμπτωματολογία γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
-Υποτροπιάζοντα επεισόδια εμέτου ή ναυτίας
-Αναιμία, σιδηροπενία, χαμηλή Β12
-Χρόνια διάρροια ή δυσαπορρόφηση
-Δυσφαγία ή οδυνοφαγία ( δυσκολία ή πόνος στην κατάποση)
-Δυσπεπτικά ενοχλήματα που πρωτοεμφανίζονται σε άτομο ηλικίας άνω των 45ετών ή δεν υποχωρούν μετά από κατάλληλη αγωγή)
-Οικογενειακό ιστορικό κακοήθειας στομάχου
-Μέλαινες κενώσεις ή αιματέμεση
Με την γαστροσκόπηση μπορούμε να διαγνώσουμε με άμεση όραση του βλεννογόνου νοσήματα όπως η οισοφαγίτιδα, η γαστρίτιδα και το έλκος. Με τη λήψη βιοψιών μπορούμε να διακρίνουμε καλοήθεις από κακοήθεις αλλοιώσεις, να διαγνώσουμε προκαρκινικές καταστάσεις όπως η δυσπλασία, κακοήθειες, αυτοάνοσα νοσήματα (κοιλιοκάκη, αυτοάνοση γαστρίτιδα, νόσος Crohn) που δεν είναι πάντα ορατές με γυμνό μάτι καθώς και να ανιχνεύσουμε το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (μικρόβιο που προκαλεί χρόνια φλεγμονή στο στομάχι και μπορεί να οδηγήσει σε έλκος ή δυσπλασίες).
Η γαστροσκόπηση πλέον είναι μία πολύ ασφαλής εξέταση ρουτίνας καθώς επιπλοκές συμβαίνουν σε λιγότερο του 2% των ασθενών. Αυτές αφορούν καρδιοαναπνευστικές επιπλοκές από τα φάρμακα της μέθης (πτώση αρτηριακής πίεσης, αρρυθμίες, πτώση κορεσμού οξυγόνου) καθώς και επιπλοκές που σχετίζονται κυρίως με θεραπευτικούς χειρισμούς. Οι πιο σοβαρές όπως η αιμορραγία και η διάτρηση συμβαίνουν σε ποσοστό μικρότερο του 0,3% και αφορούν συνήθως ασθενείς μεγάλης ηλικίας με πολλά και σοβαρά υποκείμενα νοσήματα.
Η οισοφαγογαστρο12δακτυλοσκόπηση όπως ίσως είναι η πληρέστερη αποτύπωση της εξέτασης αυτής, έχει πια καθιερωθεί σαν εξέταση εκλογής για τον έλεγχο των παθήσεων του ανώτερου πεπτικού. Εφόσον διενεργείται με τις κατάλληλες προϋποθέσεις και προφυλάξεις, είναι μία ανώδυνη και ακίνδυνη διαδικασία που μπορεί να συμβάλλει τα μέγιστα τόσο στη διάγνωση, όσο στην αντιμετώπιση και θεραπεία καλοήθων νοσημάτων αλλά και απειλητικών για τη ζωή καταστάσεων.