Το κάπνισμα είναι η μεγαλύτερη επιδημία όλων των εποχών, ενώ σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία που έχει αντιμετωπίσει ποτέ η ανθρωπότητα, καθώς περίπου 7 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που σχετίζονται με αυτό και αποτελεί τη σημαντικότερη αιτία πρόωρων θανάτων στην Ε.Ε., καθώς ευθύνεται για 700.000 θανάτους ετησίως.
Το κάπνισμα είναι η πρώτη δυνάμενη να προληφθεί αιτία νοσηρότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέχρι σήμερα, δυστυχώς, υπολογίζεται πως έχουν χάσει τη ζωή τους από το κάπνισμα περισσότεροι από 80 εκατομμύρια άνθρωποι. Έτσι, λοιπόν, όχι μόνο μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης, αλλά οδηγεί σε παθήσεις που προκαλούν σημαντικές αναπηρίες. Οι σημαντικότερες εξ αυτών είναι η ανάπτυξη καρκίνου και χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. Επιπλέον, το κάπνισμα είναι παράγοντας κινδύνου για εμφράγματα και εγκεφαλικά, ενώ προκαλεί βλάβες σχεδόν σε όλα τα συστήματα του οργανισμού. Επιδεινώνει το άσθμα, είτε στους ίδιους τους καπνιστές είτε στους παθητικούς καπνιστές, ενώ τα παιδιά που εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης λοίμωξης του αναπνευστικού, πνευμονίας και βρογχίτιδας.
Ο καρκίνος του πνεύμονα ως συνέπεια του τσιγάρου είναι ο συχνότερος καρκίνος στους Έλληνες άνδρες και ο δεύτερος συχνότερος μετά του μαστού στις Ελληνίδες. Οι Έλληνες δυστυχώς έχουμε την πρωτιά στην Ευρώπη σε θανάτους σε νεαρή σχετικά ηλικία εξαιτίας του καπνίσματος.
Κάθε τσιγάρο περιέχει περίπου 7000 επικίνδυνες χημικές ουσίες, από τις οποίες 250 είναι τοξικές και οι 70 από αυτές είναι καρκινογόνες. Τα χημικά συστατικά του τσιγάρου είναι η νικοτίνη, που θεωρείται το 3ο ναρκωτικό μετά την ηρωίνη και την κοκαΐνη, η πίσσα που είναι μια καρκινογόνος ουσία και το CO ισχυρό δηλητήριο του αίματος.
Η εξάρτηση από το κάπνισμα είναι κατά βάση νευροβιολογική και στηρίζεται στην διέγερση και λειτουργία των εγκεφαλικών κέντρων. Ο βαθμός εξάρτησης από την εθιστική ουσία νικοτίνης, αλλά και οι άλλοι κοινωνικοί και ψυχικοί παράγοντες δύναται να δυσκολέψουν αργότερα τον συστηματικό καπνιστή να διακόψει το κάπνισμα. Παρότι ο καπνιστής θα βιώνει τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία του και θα επιθυμεί να μην καπνίζει, μπορεί να χρειαστεί εξειδικευμένη βοήθεια από ειδικούς για να πετύχει την διακοπή.
Πώς μπορώ να καταλάβω αν οι πνεύμονές μου έχουν επηρεαστεί από το τσιγάρο;
Οι καπνιστές συχνά έχουν συμπτώματα που σχετίζονται με το τσιγάρο στα οποία δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία. Για παράδειγμα, ο πρωινός τσιγαρόβηχας, δηλ. ο παραγωγικός βήχας που ξεκινάει το πρωί όταν ξυπνάμε ή σταματάει λίγη ώρα αργότερα, ενώ θεωρείται αναμενόμενος για έναν καπνιστή, στην πραγματικότητα αποτελεί το πρώτο σύμπτωμα της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας. Άλλα συμπτώματα που πρέπει να μας θορυβήσουν είναι η δυσκολία στην αναπνοή, το σφίξιμο στο στήθος, αλλά και οι συχνές λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού. Δυστυχώς όμως το τσιγάρο μπορεί να προκαλέσει ήδη σημαντική βλάβη, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, χωρίς να δώσει κανένα σύμπτωμα.
Οι καπνιστές κινδυνεύουν από τoν κορωνοϊό;
Μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες κλινικές παρατηρήσεις έχουν ήδη πραγματοποιήσει οι Έλληνες πνευμονολόγοι σχετικά με τα κρούσματα του νέου κορονωϊού στη χώρα μας. Το 90% των κρουσμάτων της νόσου COVID-19 σε νέους ανθρώπους στην Ελλάδα αφορά καπνιστές! Οι καπνιστές κινδυνεύουν περισσότερο από τoν κορωνοϊό και τις επιπλοκές του. Γι’ αυτό συστήνεται σε όσους καπνίζουν να μειώσουν ή να αποφεύγουν εντελώς το κάπνισμα. Ο καπνός περιέχει νικοτίνη, καρκινογόνες ουσίες και τοξίνες. Με την καύση οι βλαπτικές ουσίες πολλαπλασιάζονται λόγω της εξαέρωσης, της πυρόλυσης, της πυροσύνθεσης του καπνού και των άλλων χημικών προσθέτων που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή των διαφόρων ειδών τσιγάρου. Οι ουσίες αυτές δρουν απευθείας στο επιθήλιο της αναπνευστικής οδού, αλλοιώνοντας τις ιδιότητες του φυσιολογικού επιθηλίου και την αμυντική του ικανότητα.
Που μπορεί να απευθυνθεί κάποιος για να κόψει το τσιγάρο;
Οι καπνιστές θα πρέπει να ελέγχονται τακτικά από ειδικό πνευμονολόγο. Σήμερα υπάρχουν τρόποι υποβοήθησης και υποστήριξης για την διακοπή καπνίσματος σε πολλά ιδιωτικά, αλλά και δημόσια ιατρεία διακοπής καπνίσματος στα οποία μπορεί να απευθυνθεί ο καπνιστής. Στα ιατρεία αυτά εξειδικευμένοι πνευμονολόγοι αναλαμβάνουν να βοηθήσουν άτομα που επιθυμούν να κόψουν το κάπνισμα, με εντυπωσιακά ποσοστά επιτυχίας. Μένουμε μακριά από το τσιγάρο, μένουμε υγιείς, προστατεύουμε και θωρακίζουμε τον οργανισμό μας! Και ως γνωστόν: “Ζωή είναι το άθροισμα των επιλογών μας” – Αλμπέρ Καμύ, 1913-1960, Γάλλος συγγραφέας, Νόμπελ 1957
Σοφία A. Ραυτοπούλου
Πνευμονολόγος Φυματιολόγος Affidea Περιστερίου
MD, MSc, MRSM(UK), MBGS(UK)
MSc Ειδικός Ιατρός Διαταραχών Ύπνου